Veri Modelindeki tablolar arasındaki ilişkiler

İlişkiler her bir tabloda aynı verileri içeren sütunları temel alır. Örneğin, her biri Müşteri Kimliği'nindepolu olduğu bir sütun içeriyorsa, müşteriler tabloyu bir Siparişler tablosuyla ilişkilendirmeniz gerekir. Örnekte sütun adları aynıdır, ancak böyle olması gerekmez. Sipariş tablosundaki tüm satırlarda Müşteri tablosunda da depolanan bir Numara olduğu sürece birisi MüşteriNo, diğer MüşteriNumarası olabilir.

İlişkisel veritabanında çeşitli türlerde anahtar vardır. Anahtar normalde özel özelliklere sahip bir sütunda yer alan bir sütunda yer alan bir anahtardır. Her anahtarın amacını anlamak, PivotTable, PivotChart veya Power View'a veri sağlayan çok tablolu Veri Modelini yönetmenize yardımcı olur.

Birçok anahtar türü olsa da, buradaki amaçlarımız için en önemlileri bunlardır:

• Birincil anahtar: Tablodaki bir satırı benzersiz olarak tanımlar. Örneğin, Müşteriler tablosunda MüşteriKimliksütunu.

• Diğer anahtar (veya aday anahtar): benzersiz olan birincil anahtar dışında bir sütun. Örneğin, Çalışan tablosunda her ikisi de benzersiz olan çalışan numarası ve sosyal güvenlik numarası olabilir.

• Yabancı anahtar: Başka bir tablodaki benzersiz sütuna başvuruda bulunan bir sütun; Müşteriler tablosunda MüşteriKimlik'e başvuran Siparişler tablosunda MüşteriKimlik sütunu gibi.

Veri modelinde, birincil anahtar veya diğer anahtar ilişkili sütun olarak adlandırılır. Bir tabloda hem birincil anahtar hem de diğer anahtar varsa, ikisinden birini tablo ilişkisini temel alarak kullanabilirsiniz. Yabancı anahtar  kaynak sütun veya yalnızca sütun olarak anılır. Örneğimizde, Siparişler tablosunda (sütun) MüşteriKimlik ile Müşteriler tablosunda (arama sütunu) MüşteriKimlik arasında bir ilişki tanımlanır. İlişkisel veritabanından içeri veri aktarıyorsanız, Excel varsayılan olarak, bir tablodan yabancı anahtarı, diğer tablodan da buna karşılık gelen birincil anahtarı seçer. Bununla birlikte, arama sütunu için benzersiz değerleri olan herhangi bir sütun seçebilirsiniz.

Müşteriyle sipariş arasındaki ilişki bire çok ilişkidir. Her müşterinin birden çok siparişi olabilir, ancak bir siparişin birden çok müşterisi olamaz. Bir diğer önemli tablo ilişkisi de bire bir ilişkidir. Buradaki örneğimizde, her müşteri için tek bir indirim oranını tanımlayan Müşteri İndirimleri tablosu, Müşteriler tablosuyla bire bir ilişkisine sahip.

Bu tablo, üç tablo arasındaki ilişkileri gösterir (Müşteriler, Müşteriİsimimlerive Siparişler):

İlişki	Tür	Arama Sütunu	Sütun
Müşteriler-Müşteriİndirimleri	bire bir	Müşteri.MüşteriNo	Müşteri_İndirimleri.MüşteriNo
Müşteri-Sipariş	bire çok	Müşteri.MüşteriNo	Sipariş.MüşteriNo

Herhangi bir ilişki oluşturulduktan sonra, Excel yeni oluşturulan ilişkide tablolardan sütunları kullanan formülleri yeniden hesaplamanız gerekir. Verilerin miktarına ve ilişkilerin karmaşıklığına bağlı olarak işleme biraz zaman alabilirsiniz. Daha fazla ayrıntı için bkz. Formülleri Yeniden Hesaplama.

Veri Modelinin iki tablo arasında birden çok ilişkisi olabilir. Doğru hesaplamalar oluşturmak için, Excel tablodan sonraki tabloya tek bir yol olması gerekir. Bu nedenle, her tablo çiftindeki tablolar arasında aynı anda yalnızca bir etkin ilişki olur. Diğerleri etkin değil olsa da, formüllerde ve sorgularda etkin olmayan bir ilişki belirtebilirsiniz.

Diyagram Görünümü'nde, etkin ilişki düz bir çizgidir ve etkin olmayanlar kesik çizgilerdir. Örneğin, AdventureWorksDW2012'de, SolukDatetablosunda,GerçekInternetSatışları tablosunda üç farklı sütunla ilişkili bir Tarih Anahtarı sütunu vardır: Sipariş Tarihi,Son Tarih ve Sevk Tarihi. Etkin olan ilişki TarihAnahtarı ve SiparişTarihi arasında ise başka birini belirtmedikçe formüllerdeki varsayılan ilişki budur.

İlişki oluşturmak için aşağıdaki gereksinimlerin karşılanması gerekir:

Ölçütler	Açıklama
Her Tablo İçin Benzersiz Tanımlayıcı	Her tabloda, söz konusu tablodaki her satırı benzersiz biçimde tanımlayan tek bir sütun olması gerekir. Bu sütun genellikle birincil anahtar olarak adlandırılır.
Benzersiz Arama Sütunları	Arama sütunlarındaki veri değerlerinin benzersiz olması gerekir. Başka bir deyişle, sütunda yinelenen değerler olamaz. Veri Modelinde, null ve boş dizeler ayrı bir veri değeri olan boş değere eşdeğerdir. Bu, arama sütununda birden fazla null değerleriniz olamayacağı anlamına gelir.
Uyumlu Veri Türleri	Kaynak sütundaki ve arama sütunundaki veri türleri uyumlu olmalıdır. Veri türleri hakkında daha fazla bilgi için bkz. Veri Modellerinde desteklenen veri türleri.

Veri Modelinde, anahtar bileşik bir anahtar ise tablo ilişkisi oluşturamazsınız. Bire bir ve bire çok ilişkiler oluşturmada da kısıtlandırılabilirsiniz. Diğer ilişki türleri desteklenmez.

Bileşik Anahtarlar ve Arama Sütunları

Bileşik anahtar birden çok sütundan oluşur. Veri Modelleri bileşik anahtarları kullanamaz: Tabloda her zaman, tablodaki her satırı benzersiz olarak tanımlayan tek bir sütunun olması gerekir. Bileşik anahtara dayalı var olan bir ilişkisi olan tabloları içeri aktardısanız, Power Pivot'daki Tablo İçeri Aktarma Sihirbazı bu ilişkiyi, modelde oluşturulamay olduğundan yoksayar.

Birincil ve yabancı anahtarları tanımlayan birden çok sütunu olan iki tablo arasında ilişki oluşturmak için ilişkiyi oluşturmadan önce ilk olarak değerleri tek bir anahtar sütunu oluşturacak şekilde birleştirin. Verileri içeri aktarmadan önce veya Power Pivot eklentini kullanarak Veri Modelinde bir hesaplanmış sütun oluşturarak bunuabilirsiniz.

Çok-Çok İlişkiler

Veri Modelinde çok-çok ilişkileri olamaz. Modele öylece birleşim tabloları eklenemez. Bununla birlikte, çok-çok ilişkileri modellemek için DAX işlevlerini kullanabilirsiniz.

İç Birleşimler ve Döngüler

İç birleşimlere Veri Modelinde izin verilmez. İç birleşim, bir tablonun yine kendisiyle olan yinelemeli ilişkidir. İç birleşimler genellikle üst-alt hiyerarşilerinde kullanılır. Örneğin, işletmedeki yönetim zincirini gösteren bir hiyerarşi üretmek için Çalışan tablosunu kendisine bağlamış olabilirsiniz.

Excel, çalışma kitabındaki ilişkiler arasında döngüler oluşturulmasına izin vermez. Başka bir deyişle aşağıdaki ilişki kümesine izin verilmez.

Tablo 1, sütun a   -   Tablo 2, sütun f

Tablo 2, sütun f   -   Tablo 3, sütun n

Tablo 3, sütun n   -   Tablo 1, sütun a

Döngü oluşmasına neden olacak bir ilişki tanımlamaya çalışırsanız, bir hata oluşturulur.

Power Pivot eklentisini kullanarak içeri veri aktarmanın avantajlarından biri, Power Pivot'un bazen ilişkileri algılayabilmesi ve Excel'de oluşturduğu Veri Modeli’nde yeni ilişkiler oluşturabilmesidir.

Birden çok tabloyu içeri aktarırken, Power Pivot tablolar arasında var olan ilişkileri otomatik olarak algılar. Ayrıca bir PivotTable oluşturduğunuzda, Power Pivot tablolardaki verileri çözümler. Tanımlanmamış olası ilişkileri algılar ve bu ilişkilere eklenecek uygun sütunları önerir.

Algılama algoritması ilişki olasılıklarıyla ilgili çıkarımlar yapmak için sütunlarında değerleri ve meta verileriyle ilgili istatistiksel veriler kullanır.

• İlişkili tüm sütunlarda veri türleri uyumlu olmalıdır. Otomatik algılamada, yalnızca tam sayı ve metin veri türleri de kullanılır. Veri türleri hakkında daha fazla bilgi için bkz. Veri Modellerinde desteklenen veri türleri.

• İlişkinin başarıyla algılanması için, arama sütunundaki benzersiz anahtarların sayısı çok tarafındaki tablodaki değerlerden fazla olmalıdır. Diğer deyişle, ilişkinin çok tarafındaki anahtar sütunu arama tablosunun anahtar sütununda bulunmayan hiçbir değer içermemelidir. Örneğin, ürünleri kimlikleriyle listeleyen bir tablonuz (arama tablosu) ve her ürünün satışlarını listeleyen bir satış tablonuz (ilişkinin çok tarafı) olduğunu varsayalım. Satış kayıtlarınız Ürün tablosunda karşılık gelen bir ürün bulunmayan bir kimlik içeriyorsa, ilişki otomatik olarak oluşturulamaz ancak siz el ile oluşturabilirsiniz. İlişkinin Excel tarafından algılanması için, önce Ürün arama tablosunu eksik ürünlerin kimlikleriyle güncelleştirmeniz gerekir.

• Çok tarafındaki anahtar sütununun adının arama tablosundaki anahtar sütununun adına benzediğinden emin olun. Adların tamamen aynı olması gerekmez. Örneğin, bir iş ayarında esasen aynı verileri içeren sütunların adlarında genellikle farklılıklar olur: Çalışma Kimliği, Çalışan Kimliği,Çalışan Kimliği, EMP_ID gibi. Algoritma benzer adları algılar ve adları benzer olan veya tam olarak eşleşen sütunlara daha yüksek bir olasılık atar. Bu nedenle, ilişkinin oluşturulma olasılığını artırmak için, içeri aktardığınız verilerdeki sütun adlarını var olan tablolarınızdaki sütunların adlarına benzeyecek şekilde değiştirmeyi deneyebilirsiniz. Excel birden fazla olası ilişki bulursa bir ilişki oluşturmaz.

Bu bilgiler neden tüm ilişkilerin algılanamadı bilgisini veya meta verilerde (alan adı ve veri türleri gibi) değişikliklerin otomatik ilişki algılama sonuçlarını nasıl geliştireceğini anlamanıza yardımcı olabilir. Daha fazla bilgi için bkz. İlişki Sorunlarını Giderme.

Adlandırılmış Kümeleri Otomatik Algılama

Adlandırılmış Kümeler ile PivotTable'daki alanlar arasındaki ilişkiler otomatik olarak algılanmaz. Bu ilişkileri el ile yapılandırabilirsiniz. Otomatik ilişki algılamayı kullanmak istiyorsanız, her bir Adlandırılmış Kümeyi kaldırın ve Adlandırılmış Kümedeki tek tek alanları doğrudan PivotTable'a ekleyin.

İlişkilerin Çıkarımı

Bazı durumlarda, tablolar arasındaki ilişki zinciri otomatik olarak oluşturulur. Örneğin, aşağıdaki ilk iki tablo kümesi arasında bir ilişki oluşturursanız, diğer iki tablo arasında bir ilişki olduğu sonucu çıkarılır ve ilişki otomatik olarak kurulur.

Ürün ve Kategori - el ile oluşturulur

Kategori ve AltKategori - el ile oluşturulur

Ürün ve AltKategori -- ilişki olduğu sonucu çıkarılır

İlişkilerin arasında otomatik olarak zincir oluşturulması için ilişkilerin yukarıdaki gibi tek bir yönde olması gerekir. Örneğin başlangıç ilişkileri Satış ve Ürün ile Satış ve Müşteri arasındaysa, buradan bir ilişki çıkarımı yapılmaz. Bunun nedeni Ürün ve Müşteri tabloları arasındaki ilişkinin çok-çok ilişki olmasıdır.